- Een fotoreportage liet zien dat tuinplanten een groen gevaar kunnen zijn voor insecten, als er chemische bestrijdingsmiddelen zijn gebruikt bij de teelt.
- Bij het inrichten van de tuin heb je de keuze tussen reguliere tuinplanten en biologische planten, waarbij geen pesticiden en kunstmest zijn gebruikt.
- Biologische planten zijn echter wel duurder dan reguliere tuinplanten. We vergeleken de prijzen van een aantal populaire exemplaren.
- Lees ook: Planten kunnen met elkaar ‘praten’ via deeltjes in de lucht, zeggen wetenschappers – bekijk de beelden
Hoewel het weer soms anders doet vermoeden, is het inmiddels lente! Dé periode om de tuin of het terras of balkon op orde te brengen en de dooie woestenij op te peppen met nieuw groen. Daarbij doemt wellicht de vraag op of je de buitenruimte van biologisch groen of van reguliere planten en bloemen moet voorzien.
Hoewel dit misschien niet iets is waar je meteen aan denkt, als je in de weelderige jungle van een tuincentrum loopt, langs plantenkraampjes op de markt struint of een hipsterwinkel met de nieuwste soorten binnenstapt.
Op het moment dat je naar de duizendblad of lavendel grijpt om je border mee te vullen, vraag je jezelf waarschijnlijk niet af hoe die planten zijn grootgebracht: natuurlijke of chemische bestrijdingsmiddelen? Wel of geen kunstmest?
Het is moeilijk te bedenken dat achtergebleven gif op een kleurenpracht aan bloemen, mogelijk de dood kan betekenen voor levende wezens in je omgeving.
Dat dit wel het geval kan zijn, heeft fotograaf Marlonneke Willemsen (43) aan willen tonen met haar fotoreportage Invisible Threat, die 6 april in de Volkskrant werd gepubliceerd en die tussen 15 juni en 6 oktober te zien is in het Natuurhistorisch Museum Rotterdam.
Zoals veel consumenten was Willemsen zich in eerste instantie niet bewust van giftige bestrijdingsmiddelen, toen ze voor een project insecten wilde grootbrengen met blaadjes van doodgewone tuincentrumplanten. Wat gebeurde? De diertjes die van de blaadjes aten gingen allemaal binnen een paar uur dood.
Dode krekel en levenloos koolwitje
In haar fotoserie zie je onder meer een dode krekel en een levenloos koolwitje. De schuldigen? Een lavendelplant en een vlinderstruik, allebei veel verkochte tuinplanten, die Willemsen in verschillende tuincentra had aangeschaft.
Voerde ze de insecten blad van een biologische plant of een plant die al langer in de tuin stond, dan bleven ze leven. Nu is het de vraag of je aan de hand van een fotoreportage kan vaststellen dat reguliere tuinplanten schadelijk zijn voor insecten. We weten niet of er andere factoren zijn waaraan de insecten zijn gestorven.
"Ik heb mijn onderzoek wetenschappelijke uitgevoerd", vertelt Willemsen aan Business Insider. Ze koos tien verschillende tuinplanten die ze aan insecten en slakken voerde. Een controlegroep van dezelfde dieren kreeg onder dezelfde omstandigheden planten waarvan ze zeker wist dat die veilig waren.
Ook zorgde ze ervoor dat de insecten gevoerd kregen van hun waardplant, dus de plant waar ze normaliter van eten of waar ze hun eitjes op leggen. "Het koolwitje kreeg spitskool, de vlinder kreeg nectar van de vlinderstruik, de veelvraatrups kreeg braam en de slak dahlia. Alle dieren kregen de plant die bij ze hoort", aldus de fotograaf.
"Ik heb voor mijn vorige project Development tachtig diersoorten laten opgroeien. Met die ervaring weet ik ook wel wat insecten moeten eten", stelt Willemsen.
In haar project verwijst ze naar onderzoek van onder andere PAN Nederland en Greenpeace, waaruit blijkt dat bijna alle niet-biologische planten die onder de loep werden genomen, een cocktail van verschillende bestrijdingsmiddelen bevatten.
Dat gegeven pleit ervoor om je tuin vooral met biologische planten in te richten. Althans, als je er zeker van wilt zijn dat je insecten niet de dood injaagt.
Pesticiden en natuurlijke bestrijdingsmiddelen
Voor de goede orde: in de reguliere teelt worden kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen gebruikt. Plagen, ziekten en schimmels worden op afstand gehouden of bestreden met pesticiden. Het gros van de tuinplanten wordt zo gekweekt.
In de biologische teelt mogen geen chemische bestrijdingsmiddelen worden gebruikt en geen kunstmest. Voor plagen worden natuurlijke bestrijders ingezet, waardoor er geen gevaar is voor achtergebleven gif dat dodelijk kan zijn voor de insecten in je tuin.
Het gros van de consumenten kiest echter niet voor die diervriendelijkere benadering. Het huidige aandeel biologisch in de omzet van tuinplanten ligt op ongeveer 5 procent, zegt Frank van der Heide, directeur van Tuinbranche Nederland.
Dat ligt zowel aan de vraag- als aan de aanbodkant. “Consumenten kiezen toch voor het mooiste plantje, en die is meestal niet biologisch”, zegt Van der Heide. Tegelijk ziet hij de vraag in de retail wel toenemen. “Maar in veel teelten is biologisch nog niet haalbaar en daarmee ook niet beschikbaar.”
Volgens Van der Heide wordt er hard gewerkt aan een duurzamere teelt. "Alle planten die gekweekt worden en waar gewasbeschermingsmiddelen voor worden ingezet, voldoen aan strikte regelgeving die we op dat gebied in Nederland kennen", zegt hij.
Zo beoordeelt het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) of "gewasbeschermingsmiddelen en biociden veilig zijn voor mens, dier en milieu voordat ze worden verkocht".
"Maar we hebben een taak het steeds duurzamer en beter te doen. Daarom worden bijvoorbeeld vanuit de tuinbranche bovenwettelijke eisen gesteld, onder meer door zwaardere gewasbeschermingsmiddelen uit te faseren en voor lichtere middelen te kiezen", vertelt Van der Heide.
Daarnaast wordt er gestimuleerd natuurlijke bestrijders zoals lieveheersbeestjes en aaltjes vaker toe te passen zodat er minder middelen worden gebruikt. "En dat er dan soms beestjes op planten in winkels kunnen zitten, dat is het nieuwe normaal. Dat moeten we de klanten uit gaan leggen."
'Niet miepen over gaatje in plant'
Willemsen heeft telers gesproken die zeggen wel over te willen stappen op biologisch, maar dat de afzetmarkt ontbreekt. "Als consument moeten we ook niet miepen over een gaatje in een plant. Dat is iets waar we over na moeten denken." Consument, reguliere telers en biologische telers moeten hierin samen optrekken, vindt ze.
Wellicht is het dus een idee om als consument voor biologische planten te kiezen, om zo de biologische teelt een zetje te geven. Mogelijk spaar je daarmee ook de levens van vlinders, hommels of andere insecten die op je splinternieuwe plant landen.
Punt is wel dat biologische planten doorgaans duurder zijn. Immers, een kweker van biologische planten kan ze niet snel groot brengen met kunstmest, en plagen niet te lijf gaan met chemische bestrijdingsmiddelen. Daardoor kan een deel van de planten mogelijk niet worden verkocht.
In de onderstaande tabel hebben we de prijs van een aantal populaire tuinplanten vergeleken. Je kan biologische en reguliere planten op veel plekken kopen, maar voor de vergelijking hebben we geshopt bij Intratuin en bij plantenwebwinkel Sprinklr, die alleen biologische tuinplanten verkoopt.
Hierbij moeten we opmerken dat bij Intratuin de prijs ook afhankelijk kan zijn van het formaat van de plant. Wij hebben formaten achterwege gelaten, omdat biologische planten relatief klein verkocht worden, met de bedoeling ze in de tuin verder groot te brengen. Bij Intratuin hebben we steeds voor het goedkoopste exemplaar gekozen.
De vergelijking gaat hier om de prijs. We hebben niet gekeken of er giftige stoffen op de desbetreffende reguliere planten zijn achtergebleven en of insecten er veilig van kunnen eten.
Prijzen reguliere en biologische tuinplanten
Bekijk hieronder de prijsverschillen tussen een aantal reguliere en biologische tuinplanten.
In de tabel is te zien dat je echt wel wat dieper in de buidel moet tasten voor een biologische tuinplant. Uitgaande van deze selectie bij Intratuin en Sprinklr, zijn ze gemiddeld zo'n 50 procent duurder. Mogelijk ben je elders goedkoper uit, bijvoorbeeld als je de biologische planten direct bij de tuinder koopt.
Op deze website vind je verschillende verkoopadressen voor biologische planten. Het kan lonen rond te kijken voordat je een tuinplant aanschaft. Voor een biologische IJzerhard betaal je bij Sprinklr bijvoorbeeld 7,95 euro, dan komt hij in een 11 cm wijde pot.
Bij Natural Bulps kost een bio IJzerhard in een 1 liter pot met 'ecologisch bodemleven' 7,99 euro, terwijl je bij Carel Bouma Biologisch Poot- en Plantgoed ongeveer 10 stuks IJzerhard krijgt -'geleverd als kale wortel'- voor 12,20 euro.
Voor een biologische plant moet je dus mogelijk iets meer moeite doen, omdat er nu eenmaal minder soorten biologisch gekweekt worden. En wellicht moet je wat meer betalen, terwijl de plant mogelijk wat kleiner uitvalt en imperfecties vertoont. Bij de groei was hij immers afhankelijk van de grillige natuur. Maar je weet wel zeker dat insecten de nieuwe tuinbewoner niet hoeven te vrezen.
